De natuurlijke moestuin
“Welke vorm van moestuinieren je ook kiest, het gaat erom dat het voor jou werkt en jij er plezier in hebt.”
Op de thuisboerderij van Back to basic Sweden werken wij met het natuurlijke moestuinprincipe. Er is niets mooiers dan het kweken van je eigen groenten en fruit. Het geeft voldoening, je weet wat je eet, het smaakt beter en is gezonder. Een beroemde quoot van de Franse advocaat-gastronoom Jean Anthelme Brillat-Savarin in diens La Physiologie du Goût (1825):
`Vertel me wat je eet en ik zal je zeggen wie je bent!’
En onthoud het volgende. Het maakt niet uit of je voor de natuurlijk moestuin, no-dig, permacultuur of een andere methode kiest. Het gaat erom dat het voor jouw werkt, binnen jouw principes past en bovenal jij er plezier in hebt.
Wat is de natuurlijke moestuin
In de natuurlijke moestuin probeer je een kringloop te ontwikkelen, waarbij men zo veel mogelijk gebruik maakt van hulpmiddelen uit de eigen natuurlijke omgeving en zo min mogelijk afval produceert. Duurzaamheid en balans met de natuur staan hierin centraal.
Maar de Natuurlijke moestuin is meer dan dat. Het is onderdeel van een levenswijze die aansluit in de opbouw van een duurzame commune of samenleving in harmonie met de natuur.
Duurzaamheid in de natuurlijke moestuin
Duurzaamheid is het hoofdkenmerk bij het ontwikkelen van een kringloop met de natuurlijke moestuin. We proberen hierbij zoveel mogelijk het afval uit de moestuin te hergebruiken en zo min mogelijk materiaal van buiten af in te brengen.
Zo kun je bijvoorbeeld na de oogst voedselresten en afval uit de moestuin composteren of hergebruiken als kippenvoer. De kippenmest en compost dient als voedingsbodem voor je gewassen, die vervolgens weer voor een prachtige oogst zorgt.
Balans met de natuur
Het behoud van de natuurlijke balans is een even belangrijk onderwerp in de natuurlijke moestuin. We proberen dit toe te passen door zo veel mogelijk gebruik te maken van de al aanwezige natuurlijke elementen en deze zo min mogelijk te verstoren.
Wat hiermee bedoeld wordt, kunnen we het beste duidelijk maken aan de hand van de ‘Back to basic’ filosofie:
“Heb geen verlangen naar wat niet kan zijn.
Forceer niet om te krijgen wat jij wilt.
Maar geniet van wat al voor je ligt,
gebruik dit om je doel te bereiken.
Neem nooit meer dan je nodig hebt
en geef altijd even veel terug.”
Wat zijn voorbeelden van de natuurlijk moestuin?
Het vinden van de balans met de natuur en ontwikkelen van een kringloop is belangrijk in de natuurlijke moestuin. Dit zijn vijf voorbeelden van toepassingen:
- Mest gebruiken van je eigen kippen of die van de buurman.
- Moestuinafval composteren.
- Groentenresten gebruiken als kippenvoer.
- Gras en bladmateriaal gebruiken voor bodembedekking, ook bekend als ‘Mulchen’.
- Wildbegroeing laten staan om insecten en bestuivers aan te trekken.
Wat hoort niet thuis in de natuurlijke moestuin
Duurzaamheid is een belangrijk onderwerp in de natuurlijke moestuin. Aan de hand van vier voorbeelden krijg je een indruk wat hiermee bedoeld wordt:
- Het gebruiken van kunstmest past niet in de natuurlijke moestuin.
- Ook het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen om pesten te verwijderen is uit den boze.
- Het gebruik maken van de No-dig methode opzich is geen probleem, zolang alle middelen uit eigen tuin komen. Maar wanneer er hiervoor grond of afdekmateriaal zoals karton van buitenaf moet worden getransporteerd, gaat de duurzaamheid verloren. Bovendien bevat karton lijmstoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid en tevens de bodemsamenstelling uit balans brengt.
- Tenzij de palmboom in jouw omgeving groeit, past bijvoorbeeld ‘Mulching’ met de vezels van de cocosnoot niet in de natuurlijke moestuin. Want dan moet het materiaal vanuit een ander land getransporteerd worden. Door het gebruik van verpakkingsmateriaal en brandstof zal dit ten kosten gaan van de duurzaamheid.
Wat zijn de regels voor de natuurlijk moestuin
Wanneer het om natuurlijk moestuinieren gaat, is er maar 1 die de regels bepaald en dat is ‘moeder natuur’. Dit maakt het moestuinieren een hele uitdaging. Want iedere omgeving heeft zijn eigen (micro)klimaat en kenmerken. Daardoor is de aanpak in de natuurlijke moestuin overal anders.
De natuurlijke moestuin, zo begin je ermee
Laat je niet van de wijs brengen door de nieuwste trends. Werkt een techniek, prima. Past de aanpak niet in jouw moestuin, probeer gewoon wat nieuws. Natuurlijk moestuinieren is een ontdekkingsreis waarin moeder natuur de regels bepaalt en die zijn nou eenmaal overal anders.
Daarom is het belangrijk om je kennis uit te breiden: Leer over verschillende technieken en wees niet bang om deze uit te proberen; Praat met je buurman om te ontdekken wat werkt; Experimenteer en maak een studie van de omgeving waarin de natuurlijke moestuin zich bevindt, bijvoorbeeld:
- In welk klimaat bevindt de moestuin zich?
- Hoe is de opbouw van de bodem?
- Ontdek welke soort insecten en dieren leven in de omgeving.
- Leer welke natuurlijke gewassen en schimmels er gedeien.
- Leven er natuurlijke vijanden van pesten en hoe kunnen wij hier gebruik van maken?
- Wat is het gevolg voor de natuurlijke balans wanneer je bestaande gewassen weghaald of verplaatst?
Over wat de gevolgen kunnen zijn van het verstoren van de natuurlijke balans, hebben wij een leuk praktijkvoorbeeld die wij in de natuurlijke moestuin hebben ervaren op onze eigen thuisboerderij: “De pad en de slak.”
De pad en de slak
We hebben ieder jaar een paddentrek dwars over ons landgoed. Ik ben gek op padden, want ze hebben graag slakken op het menu staan. Maar toen wij voor het verkrijgen van overzicht tijdelijk alle laaggewassen wegmaaiden om landbouwgrond vrij te maken, namen wij de schaduwrijke doorgang naar het moeras weg. Een groot deel van de slakken verdween, maar helaas de padden ook.
Het ‘succes’ van mulchbedden
Vervolgens besloten wij het eerste jaar om in plaats van stenen uit de grond te verwijderen, bedden van mulch voor onze gewassen aan te leggen. Hiervoor gebruikten wij boomschors, twijgen, bladeren en gras uit eigen bos. Door gebrek aan aarde vormde er zich open ruimtes. In combinatie met het composteringsproces in de bedden, zorgde de bacteriën voor wortelrot in onze gewassen.
Bovendien blijkt dit een ideale kweekplek voor de slakken, maar geen geschikte omgeving voor onze padden. Zonder deze natuurlijke vijand hadden wij binnen de kortste keren een slakkenplaag.
De mulchbedden blijken helaas geen optie. Maar gelukkig biedt moeder natuur wel een oplossing tegen de slakkenplaag, namelijk de pad. We moeten nu alleen nog een manier bedenken, hoe wij dit in ons voordeel kunnen gebruiken.
Het hervinden van de natuurlijke balans
In het najaar besluiten wij om in plaats van te ‘mulchen’, na de oogst stalmest en bladerresten in de toplaag te vermengen. Deze manier van composteren vormt in een korte tijd een luchtige hummuslaag, die ervoor zorgt dat de grond het vocht langer vasthoudt.
Ook laten wij rondom de moestuin zo veel mogelijk begroeing staan. Wij kunnen nu heerlijk geniet van wilde frambozen en wilgenroosjes, maar dat is niet alles. Het trekt vroegtijdig bestuivers aan en de slakken vinden dit een aantrekkelijker plek dan de relatief open grond van onze moestuin. De padden, die kunnen weer een schaduwrijke trek maken naar het moeras met een heerlijke snack tussendoor.
