“De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen, maar niet ieders hebzucht.”

Dit is de quote van Mahatma Ghandi waar Ireen voor staat en heilig in gelooft. Zij besloot met haar dochter naar Duitsland te emigreren om een Zelfvoorzienend leven op te bouwen. Een openhartig verhaal, met leerzame informatie en humoristische anekdotes.

Over Ireen

 In 2010 ben ik met mijn toen 4 jarige dochter naar Duitsland geëmigreerd. Ik ben als het ware net de grens over gehopt (van Emmen naar Gross Hesepe, 20 autominuten entfernt), dus velen zullen zeggen: dat is geen echte emigratie, en ja, dat is wat ik ook riep…tot ik er woonde.

Een nieuw land betekent ook nieuwe gewoontes

Ik kwam erachter dat Duitsland toch echt een heel ander land is dan Nederland. Duitsland is veel formeler. En sommige gewoontes zijn ook echt anders.

Zo kwam ik erachter bij de begrafenis van mijn buurman, dat het hier gebruikelijk is om een envelop met geld in een daarvoor klaarstaande bus te gooien na de plechtigheid bij de “kaffee und kuchen”. Gelukkig wees een Duitse vriendin die in Nederland heeft gewoond me er op, anders had ik dat nooit geweten.

Gedragen door de gemeenschap

Ik vond het eerst ook maar een rare gewoonte: geld geven omdat iemand dood is. Tot ik vroeg waar deze gewoonte weg komt, en de gedachte erachter toch wel echt heel mooi is: de nabestaanden van de overledenen hoeven zo de kosten van de begrafenis etc. niet alleen te dragen. Ze worden door deze geldelijke ondersteuning als het ware gedragen door de gemeenschap.

Samen staan we sterk

Toen ik hier net woonde was er een hevige storm. Overal lagen bomen om, zowel in Nederland als in Duitsland. Het verschil was ook toen duidelijk te zien: in Nederland lagen de bomen na een week nog midden op de straat, en hoorde ik mensen mopperen dat het zo lang duurde tot de gemeente kwam.

Hier in Duitsland was hooguit na 2 dagen de boel weer opgeruimd. Gelijk na de storm kwam iedereen met een zaag helpen om de boel weer op te ruimen (en het hout mee te nemen, haha. Maar dat mag ook gewoon). Lag er een boom op de straat, waar je langs kwam met de auto? Uitstappen en met vereende krachten even die boom in de berm leggen. Daar komt geen overheid aan te pas. Zelfvoorzienendheid ten top!

Zorgen voor je ouders is in Duitsland heel normaal

De huizen zijn hier groot, en er zijn vele mehrfamilienhuizen. Vooral op het platteland blijven veel kinderen gewoon thuis wonen, en trekt de partner erbij in. Zij zorgen dan voor hun ouders als deze zelf dingen niet meer kunnen.

Het sociale systeem is hier ook op ingericht: wanneer je ouders in een tehuis komen, omdat ze niet meer zelfstandig kunnen wonen, moeten de kinderen bijdragen aan de kosten van deze verzorging. Gewoon samen wonen is dus logischer en voordeliger.

Een mooie traditie

Een gebruik wat ik persoonlijk erg mooi vind is het Sternsingen. Rond 3 koningen, gaan de kinderen uit de gemeenschap alle huizen bij langs om het huis in te zegenen voor het komende jaar. Ze zeggen dan een gedicht op wat elk jaar anders is, en eindigen met een spreuk.

Hiermee wordt ook geld ingezameld voor een ondersteuningsproject voor kinderen ergens in de wereld. Dit is iets wat geïniteerd is door de katholieke kerk, maar ook mijn dochter heeft jarenlang meegedaan, hoewel we niet aangesloten zijn bij de kerk. Het is iets van iedereen.

Ook bij Sint maarten staat er de dag erna een kist waar kinderen iets van hun bijelkaar gezongen snoep in kunnen doen voor minderbedeelden. En ja, zij kunnen zelf gaan zingen, maar de gedachte erachter vind ik mooi: zorgdragen voor elkaar. En deze verantwoordelijkheid niet bij een overheid neerleggen.

Het sociale vangnet van Duitsland is prima

Het sociaal vangnet is hier trouwens prima. Eigen risico bij ziektekosten kennen ze hier niet. Ja, je betaald een paar euro per recept, of per 10 sessies bij de fysiotherapeut (Denk dan aan 10 euro ofzo).

Er is veel aandacht voor preventie. Kom ik bij de huisarts, wordt standaard de bloeddruk gemeten. Ben ik 3 jaar niet geweest, dan wordt er een algehele checkup gedaan (bloedonderzoek, etc etc). Je kunt je zelfs om de zoveel jaar laten testen op allerlei soorten kanker, de tandarts zit nog in het basispakket en sterker nog: je loopt veel vergoedingen mis als je niet braaf elk half jaar laat controleren.

Bovendien kun je gratis cursussen volgen, zoals Yoga, Mindfullness, kooklessen etc. Uitkeringen werken ongeveer hetzelfde als in Nederland.

De natuur is prachtig en de honden mogen los

De natuur is hier prachtig! Ik woon middenin het natuurgebied Bourtanger Moor. Veen, heide, bos , weides en vennetjes. Ik kan hier wel een halve dag lopen zonder een mens tegen te komen.

Wat ook een voordeel is. Buiten het broedseizoen mogen de honden los, mits onder appel. Zelf hou ik ze meestal aan de lijn, maar ik vind het fijn dat dit niet zo vastgelegd is.

Enige nadeel vind ik de hekken. Er is veel landbouw en veeteelt, wat natuurlijk ook belangrijk is, maar hierdoor kun je bijvoorbeeld op veel plekken niet bij de Ems (rivier) komen, omdat hier vee op loopt. De boeren en jagers hebben hier de touwtjes in handen, en dit zou ik liever anders zien. Voordeel is dan weer dat het niet heel toeristisch is en je dus, inderdaad, uren kunt struinen zonder iemand tegen te komen.

Hier regel je de zaken nog persoonlijk

Een zeer groot voordeel van Duitsland vind ik het feit dat ze flink achterlopen met de digitalisering. Dit wordt steeds beter, maar niet tot mijn genoegen.

Als ik de Belastingdienst (Finanzamt) wil spreken, bel ik op, en krijg ik meteen een echt mens aan de telefoon! Ik ben niet zo vlot in het indienen van facturen voor de aangifte. Dan stuur ik een mail, vraag om uitstel, en krijg ik een mail terug: tot wanneer? Is 3 maanden genoeg? (en dat doe ik dan 4 keer). Ideaal!

“Om honden te mogen houden moet je in Duitsland een hondenrijbewijs halen.”

Bureaucratie en houden van dieren

De bureaucratie, dat is dan weer een ander verhaal! Voor alles is wel een formulier nodig. Je moet je kippen, hanen, schapen, geiten, paarden en kinderen aanmelden. Voor de kinderen krijg je geld, de rest kost geld.

Ik heb dat jarenlang niet gedaan (ik ga toch niet betalen voor het houden van dieren op mijn eigen erf!), tot ik zag wat dit kostte (92 cent per maand voor alle dieren totaal) , en daarvoor halen ze dan overleden dieren ook bij je op).

Om honden te mogen houden moet je in Duitsland een “hondenrijbewijs”halen. Hiermee toon je aan dat je op de hoogte bent van hondengedrag en hun behoeftes. Dit zou de veiligheid verhogen.

Soms zijn de mensen die de regels uitvoeren gewoon heerlijk makkelijk!

Ik heb mijn dieren nu dus aangemeld, omdat ik toch een angsthaas ben en voor die euro per maand geen risico wil lopen. Dit betekent dat de dierenarts van het Landkreis komt controleren of ik mijn varkens wel op de juiste manier houdt (ivm varkenspest). Dat er hier geen wilde zwijnen lopen is een kleinigheidje.

Dit gaat dan zo; De dierenarts staat kennelijk voor de deur. Treft mijn blaffende honden aan bij het gesloten hek. Gooit hierop een kaartje door de brievenbus met het verzoek contact op te nemen. Dit doe ik, en ze vraagt om een afspraak.

Ik geef aan de komende periode overdag vaak weg te zijn, waarop ze aangeeft: is het goed als ik jou de controlelijst doormail, zodat je de punten waaraan je voldoet zelf kunt afvinken? En o ja, regel ook nog even oornummers. Maar die mag je wel gewoon op je kantoor laten liggen en hoeven niet in het oor, hoor. De regels zijn moeilijk, maar soms zijn de mensen die ze uitvoeren gewoon heerlijk makkelijk!

“Als je hier alles volgens de regels wilt doen, kun je het zelfvoorzienend zijn wel vergeten. Maar durf je er een beetje mee te spelen, dan kom je een heel eind.”

Was dat volgens de regels dan?

Wat ik ideaal vind aan de plek waar ik woon is dat er nauwelijks controle is. Ik heb bijvoorbeeld een vakantiewoning gebouwd. Ik heb het laten keuren vanwege de brandveiligheid, maar niemand vraagt naar een vergunning. Iets wat officieel wel moet natuurlijk, maar zolang niemand iets zegt boeit het ook niemand.

Het is ook gewoon verzekerd als woonhuis. En dat gaat zelfs zover dat de gemeente graag Oekrainers hier wilde onderbrengen. Woonruimte is woonruimte. Nu woon ik natuurlijk wel middenin de natuur met 1 paar buren op een paar honderd meter afstand.

Kortom: als je hier alles volgens de regels wilt doen, kun je het zelfvoorzienend zijn wel vergeten. Maar durf je een beetje met de regels te spelen, en heb je welwillende ambtenaren (en dat zijn er best een aantal), dan kom je een heel eind.

De weg naar een zelfvoorzienend leven

Qua zelfvoorzienend leven probeer ik al een flink aantal jaren een groentetuin bij te houden. Tot nu toe heb ik hier nog geen oogst gehad (ja, 2 komkommers ofzo). De dieren zijn me steeds te snel af.

Dit jaar pak ik het serieuzer aan. Ik ben aan het voorzaaien, heb een planning gemaakt. Ik heb kozijnen van resthout gemaakt om ruiten die ik hier nog vond voor een koude bak. En van oude ijzeren staanders van een hek en een rol plastic wat hier nog lag ben ik bezig een kas te maken. Dit heeft me dus allemaal 0 euro gekost, en het is materiaal wat er al lag en anders weggegooid was.

Ik hoop dit jaar zoveel te kunnen oogsten dat ik voor groente en fruit niet meer afhankelijk ben van de supermarkt. Ik heb 2 hectare grond, waar natuurlijk ook de dieren oplopen, maar ik heb dus alle vrijheid om alles uit te voeren waarvan ik droom! Iets wat in Nederland binnen mijn budget ondenkbaar was geweest.

Ambacht en vaardigheden voor een duurzaam leven

Ik wil me ook graag verdiepen in het zelf maken van zeep, shampoo en wasmiddel. Ik ben al overgestapt van vloeibare shampoo naar tabletten, om zo minder plastic te verbruiken. Maar het zelf maken met bijvoorbeeld kruiden uit de tuin of met schapenmelk (ja, ik heb ook schapen) lijkt me fantastisch.

Sinds Wiener en Schnitzel eet ik minder vlees.

Ooit heb ik het plan opgevat om zelf varkens te houden voor de slacht. Hiervoor haalde ik 2 varkens op en noemde ze Wiener en Schnitzel. Wiener en Schnitzel hebben nooit geweten wat hun namen betekenden.

Een varken wat gaat zitten op commando kan natuurlijk niet meer op je bord landen. Hier ligt dus voor mij een grens. Ik vind vlees te lekker om het niet meer te eten, maar hiervoor ben ik dus echt, heel hypocriet, afhankelijk van anderen.

Mijn dieren scharrelen hier ondertussen rond voor de leuk. Wel probeer ik minder vlees te eten, en doordat veel van mijn vrienden vegetarisch zijn, lukt het me ook steeds vaker om heerlijke gerechten zonder vlees op tafel te zetten.

En ik heb kippen!! Meestal leggen ze eieren. Het is wel altijd even zoeken waar die dan liggen, en zo kan het zijn dat ik 3 maanden geen eieren heb, en dan ineens 100 eieren vind in een hoekje van de schuur ofzo. De kippen lopen hier namelijk los (een hok heeft alleen zin als je ze daar ook daadwerkelijk in kunt houden, en dat lukt mij niet zo goed).

Off the grid leven in Duitsland – De gierput

Een riolering heb ik niet. Toen ik hier kwam wonen lag er al een dreikammersysteem. Hier had ik nog nooit van gehoord, dus het eerste wat ik deed toen ik hier kwam was het onkruid afmaaien.

De eigenaar die een paar dagen later nog even langskwam riep geschokt uit: wat heb je gedaan! Je hebt de zuivering van het zuiveringssysteem gesloopt! Het bleek riet te zijn dat ervoor zorgde dat de boel op een biologische manier gezuiverd werd. Gelukkig functioneert het allemaal weer.

Officieel moet dit elk jaar geleegd worden. Het eerste jaar had ik er per abuis een trampoline opgezet, en gaven ze aan: ach, we komen wel om het jaar. Hierna was ik steeds op vakantie als ze kwamen, of had ik heel onnozel bedacht een zware bloempot om die lelijke put heen te bouwen (en dit was echt allemaal naïviteit en niet met voorbedachte rade), waardoor ik ze inmiddels al zo’n 8 jaar niet gezien heb. De put zit nog steeds niet vol, dus alles verteert goed.

Off the grid leven in Duitsland – De regels van zonne energie

Over een paar weken hoop ik 26 zonnepanelen op het dak te hebben, waardoor ik eigenlijk bijna onafhankelijk ben van het stroomnet. Mijn streven was volledig onafhankelijk te zijn, maar helaas is dat niet toegestaan.

In Duitsland blijkt het zo te zijn dat je maximaal 90% van je stroom van zonnepanelen mag betrekken. 10% moet door het net geleverd worden. Erg jammer.

Op dit moment zit er een leuke subsidie op warmtepompen, dus ook die wil ik graag, om zo ook niet meer afhankelijk te zijn van olie. Mijn zonnepanelen moeten dan de stroom gaan leveren voor de warmtepomp, en hiermee kan ik dan voor in ieder geval 90% zelfvoorzienend zijn in de nuts voorzieningen.

Off the grid leven in Duitsland – Eigen warm watervoorziening

Ik heb een groot zwembad, maar ben een koukleum. Deze wil ik verwarmen middels een vuurton of warmtepomp. Ook heb ik een hottub gebouwd van een leeg abc vat. De houten afwerking heb ik gemaakt van oude pallets. Ook dit wil ik verwarmen middels de vuurton

Een ander experiment is nog of ik ook met stalmest van de paarden de boel kan verwarmen. De mest wordt namelijk loeiheet binnenin. Zo ben ik steeds op zoek naar manieren om afval her te gebruiken, om iets nuttigs te doen met zaken waarvan je denkt dat ze geen nut hebben. Op die manier wil ik mijn voetafdruk verkleinen.

Ik was op zoek naar vrijheid

Het is best bijzonder hoe zich dat ontwikkelt heeft. Ik ben hier niet gaan wonen met het idee zelfvoorzienend te worden. Ik wilde mijn paarden aan huis kunnen houden en vrijheid ervaren die ik niet voelde in mijn rijtjeswoning in Nederland.

De boerderij in Duitsland had erg veel achterstallig onderhoud, waardoor ik heel veel moest renoveren. Het geld hiervoor ontbrak, dus heb ik zelf de handen flink uit de mouwen gestoken, en zo steeds meer geleerd.

De waarde van geluk ligt niet in wat je hebt

Maar ik ben me ook steeds meer bewust geworden van de ratrace waar we ons in bevinden. Soms zie ik foto’s terug van 10 jaar geleden, waar de tuin een dikke puinhoop was, de konijnen door de tuin renden, ik superkleine kamertjes had in huis. En dan kijk ik naar nu waar toch het meeste wel af is en vraag ik me af: maakt dit me nu echt gelukkiger?

Ik begin steeds meer te beseffen dat de echte waarde niet ligt in het hebben van een luxe huis, maar vooral in eigen regie, in onafhankelijkheid en in het delen van dat wat de aarde ons te bieden heeft.

Zelfvoorzienend leven doe je voor elkaar

Hoe gek is het dat wij hier tonnen voedsel weggooien, en op circa 10 uur vliegen mensen doodgaan van de honger. Ik besef me dat voor elke luxe die ik mezelf permitteer, iemand anders de prijs moet betalen.

Dit maakt niet dat ik mezelf niks meer gun, maar wel dat ik er bewuster mee omga. En ik merk dat er een verschuiving plaatsvind van mooier, groter, luxer naar duurzamer, praktischer, onafhankelijker.

De waarde van geluk zit niet in wat je bezit

“De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen, maar niet ieders hebzucht.” Deze quote van Mahatma Ghandi is waar ik voor sta en heilig in geloof. We hebben hier een overdaad aan luxe.

Al jaren geleden toen ik voor het eerst met een tentje de bergen inging, heb ik gevoeld dat ik zeer weinig nodig heb om gelukkig te zijn. Sterker nog: het streven naar steeds meer, wat ik jaren gedaan heb, zorgde ervoor dat ik vergat in het nu gelukkig te zijn.

Waar ligt de grens van zelfvoorzienend leven?

Voor mijn gevoel zit ik hier wel aardig op de grens qua mogelijkheden, zodra ik de warmtepomp en zonnepanelen heb. Ja, het kan altijd meer. Maar dat betekent dat geen verzekering mij meer wil dekken.

Dat is het grootste probleem hier in Duitsland. Alles moet gecontroleerd worden, veilig zijn. Ik kan niet zomaar een houtkachel aansluiten in huis, want dan moet de hele schuur afgesloten zijn. Er staan namelijk paarden en het sprietje hooi wat daar ligt in de fik kan vliegen als de schoorsteenveger de schoorsteen reinigt. Het is een kans van 0,000001 procent, maar het mag niet.

Zeg je niks, kraait er geen haan naar zolang er niks gebeurd, en wie weet komt dat moment ooit nog. Omdat ik op dit moment ook nog een thuiswonende dochter heb, gaat dat me nu een stap te ver. Het is mijn droom, niet de hare.

De rust van weinig om je heen

Ik ben van de zomer in Noorwegen geweest, en heb daar circa 2 weken in een hut geleefd midden in het bos in de bergen met mijn 2 honden zonder stromend water, internet, telefoon en elektriciteit.

Ik ben heerlijk tot rust gekomen. Het leven wordt dan zo basic, zonder de regelzaken die we onszelf opleggen om onze levensstandaard te behouden. En sindsdien probeer ik hier ook bewust af en toe uit te schakelen. Dan zet ik een weekend de telefoon uit, ga werken in de tuin, of lekker lezen. Spelen en wandelen met de honden.

Het is anders, omdat je het leven meekrijgt en in Noorwegen niet, maar toch enigszins vergelijkbaar. En sinds ik in Noorwegen geweest ben weet ik ook dat ik daar meer mee kan.

Toekomstplannen

Ik heb een mooie extra woning die ik zelf gebouwd heb in de voormalige varkensstal. Ik heb hier zelf gewoond tot de verbouwing van mijn huidige woonhuis klaar was. Deze wilde ik al best lang verhuren, maar als ik iets doe moet het eigenlijk perfect zijn. En dat is het nooit.

Deze zomer gaat het er toch van komen. De woning gaat in de verhuur voor mensen die willen proeven van het buitenleven en dierenleven. Die groente willen oogsten uit de tuin en het leuk vinden om bezig te zijn met de dieren, en voor wie het niet uitmaakt dat alles er niet superstrak bij ligt.

Een kleine commune en kenniscentrum voor gelijkgestemden

Op die manier wil ik inkomen genereren om hier verder te kunnen bouwen. Om bijvoorbeeld de wc door te kunnen spoelen met regenwater, of dit te kunnen gebruiken om te douchen, of zelfs te drinken. Om eventueel nog een of 2 woningen in de stallen te bouwen en wie weet ooit met gelijkgestemden hier te kunnen wonen.

Ik wil een kenniscentrum zijn voor mensen die willen ontdekken of het zelfvoorzienende leven bij hen past of meer informatie willen. Niet door op te leggen (iets wat ik in veel woongemeenschappen zie gebeuren: je moet dan vegetarisch of vegan zijn om er te mogen wonen, tegen 5 G zijn of WIFI haten) maar door met elkaar in gesprek te blijven en bewuste keuzes te maken. Geen keuzes die opgelegd zijn door anderen, maar keuzes die komen vanuit het hart.

Een terugblik op mijn leven en de veranderingen

Als ik terugkijk op mijn leven denk ik: de keren dat ik mijn hart gevolgd heb is het allemaal goedgekomen. Soms lijkt het of het universum me er even mee geholpen heeft als ik vastliep in de angst.

Zo heb ik, na jarenlang als ambtenaar gewerkt te hebben, nu mijn eigen bedrijf. Een stap die ik zelf nooit had durven zetten als de omstandigheden me niet gedwongen hadden.

Ik werk nu vanuit huis als beschermingsbewindvoerder. Iets wat mij past, want ik raak mezelf algauw kwijt in de drukte van de maatschappij. Ik had altijd last van depressies. Sinds ik zelf mijn tijd kan indelen, zelf de regie heb over mijn leven, en mezelf zelden in grote groepen hoef te begeven, zijn deze nooit meer teruggeweest.

In Duitsland vond ik vrijheid en eigen regie

Mijn dag begint met het verzorgen van de dieren. Hierna ontbijt ik en heb ik een momentje voor mezelf. Daarna heb ik telefonisch spreekuur, en na het spreekuur voelt het voor mij alsof ik vrij ben. Bij slecht weer werk ik door, of ga ik binnen het huishouden doen. Bij goed weer trek ik eropuit met de honden of ga buiten lekker klussen. Vrijheid en eigen regie zijn ontzettend belangrijk voor mijn welzijn, en dat heb ik hier in Duitsland gevonden.

Beleef het zelf op de zelfvoorzienende Hoeve Heegen

Op de website van Hoeve Heegen vind je meer informatie over het verblijf in Duitsland voor een leuke prijs.